ਢੁੱਕਵਾਂ ਵਾਕ.......... ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ / ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਸਟੋਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਗਾਹਕਾਂ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਖਿੜੇ-ਮੱਥੇ ਅਤੇ ਹਾਸਰਸ ਭਰੇ ਲਹਿਜੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਇਕ ਤੀਹ-ਬੱਤੀ ਕੁ ਸਾਲ ਦੀ ਔਰਤ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਸੌਦਾ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਆਈ। ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਖੜੀ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਤਾਂ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਸਾਰਾ ਸਾਮਾਨ ਉਸ ਨੇ ਕਾਊਂਟਰ ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

“ਗੁੱਡ-ਮੌਨਿੰਗ... ਹਊ ਯੂ ਡੂ?” ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਸਵੇਰ ਵਾਲੀ ਔਪਚਾਰਿਕਤਾ ਕੀਤੀ।

“ਗੁੱਡ-ਮੌਨਿੰਗ... ਆਮ ਗੁਡ ਥੈਂਕਿਉ... ਆਹ ਸਾਰਾ ਫੂਡ ਸਟੈਂਪ ਤੇ ਐ... ਪਲੀਜ਼...” ਪਰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਫੂਡ ਸਟੈਂਪ ਕੱਢ ਕੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਵਧਾਉਂਦਿਆਂ ਉਸ ਨੇ ਆਖਿਆ।

ਰਜਿਸਟਰ ਤੇ ਸਾਰਾ ਸਾਮਾਨ ਰਿੰਗ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਸਟੈਂਪ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਾਉਣ ਹੀ ਲੱਗਿਆਂ ਸੀ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਸਟੈਂਪ ਵਾਲੀ ਫ਼ੋਟੋ ਤੇ ਪਈ।

ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ.......... ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ / ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ

ਈਡੀਅਟ

ਸਵੇਰ ਸਾਰ ਉੱਠ ਕੇ , ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਕੇ , ਨਿੱਤ ਨੇਮ ਮੁਕਾ ਕੇ , ਸਰਦਾਰ ਜੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ – “ ਚਾਰ ਪੈਰ੍ਹ ਰੈਣ ਸੁੱਖ ਦੀ ਬਤੀਤ ਹੋਈ ਆ, ਚਾਰ ਪੈਰ੍ਹ ਦਿਨ ਸੁਖ ਦਾ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ... ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਤੇਰੇ ਭਾਣੇ ਸਰਬ...” ਕਿ ਚਾਣਚੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਰੈਸਟ-ਹਾਊਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਮਰੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ।

ਬਹਿਰੇ ਨੇ ਦੋਨਾਂ ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਫੜੀ ਚਾਹ ਵਾਲੀ ਟਰੇ ਮੇਜ਼ ‘ਤੇ ਰੱਖੀ ਟੀਊਬ-ਲਾਇਟ ਦਾ ਬਟਨ ਦਬਾਇਆ । ਅੱਖ ਝਮੱਖਾ ਮਾਰ ਕੇ ਟੀਊਬ ਜਗੀ ਤੇ ਕਮਰਾ ਚਾਨਣ ਚਾਨਣ ਹੋ ਗਿਆ । ਅਰਦਾਸ ਦੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ‘ਚੋਂ ਸਰਦਾਰ ਹੋਰਾਂ ਦਾ ਉੱਖੜਿਆ ਧਿਆਨ ਸਰ੍ਹਾਣੇ ਕੋਲ ਪਏ ਇੱਕ ਵੰਗ ਦੇ ਟੋਟੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਗਿਆ – “ ਟੀ...  ਚਾਹ...  ਨਾਨਸੈਂਨਸ...  ਅਭੀ ਨਹੀਂ... ਈਡੀਅਟ ।”

****

ਨੀਲੀ ‘ਸ਼ਾਹੀ 

ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਛਾਣਦੀ ਹਾਰੀ ਥੱਕੀ ਸ਼ੰਕਰੀ ਨੇ, ਘੁੰਡੀਆਂ ਦੀ ਪੰਡ ਜੀ ਟੀ ਰੋਡ ਦੀ ਪੱਕੀ ਪੱਟੜੀ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਸੁੱਟੀ । ਆਪ ‘ਝੁਲਕਾ ਪਾਣ‘ ਲਈ ਸਫੈਦਿਆਂ ਦੀ ਡੱਬ-ਖੜੱਬੀ ਛਾਂ ਵਿੱਚ ਢੋ ਲਾ ਕੇ ਬੈਠ ਗਈ । ਛੇਂਵੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਉਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪੁੱਤਰ ਕਿਸ਼ਨਾ ਸਕੂਲੋਂ ਰੋਂਦਾ ਡੁਸਕਦਾ ਆਇਆ – “ ਮਾਂ ਦਸੀ ਦਈਂ...  ਨੀਲੀ ਸ਼ਾਹੀ ਲੈਣੀ । ਗੁਰੇ ਦੀ ਦਵਾਤ ‘ਚੋਂ ਡੋਕੇ ਲਏ...  ਉਹਨੇ ਮਾਰਿਆ , ਮਾਸਟਰ ਹੋਰਾਂ ਕਾਪੀ ਦੇਖੀ...  ਤਾਂ ਚਪੇੜਾਂ ਮਾਰੀਆਂ । “

ਗੰਢਿਆਂ ਦੀ ਚਟਣੀ ਚੰਗੀ …ਗੋਭੀਆਂ ਤੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ……… ਵਿਅੰਗ / ਗੱਜਣਵਾਲਾ ਸੁਖਮਿੰਦਰ

ਤੁਹਾਡੇ ਤਾਂ ਬਈ ਬਾਹਰ ਵਾਲਿਓ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਸ਼ੁਧ  ਤੇ ਅਸਰ ਦਾਇਕ ਵਾਲੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਕੇ ਲੌ ਲਵੋ ।ਪਰ ਸਾਡੇ ਤਾਂ ਐਧਰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਬਾਂ ਬਾਂ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ । ਰੰਗਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪੌਣ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੋ ਗਈ ਐ ।ਉਤਲਾ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ  ਗੰਦਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ  ਸਬਜ਼ੀ ਵਨਾਸਪਤੀ ਚਾਰੇ ਪੱਠੇ ਵਿਹੁ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ।ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਤੱਕੋ ;ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾਉ  ਨਿਰੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦਿਸ ਰਹੀ ਹੈ ।ਮੰਡੀ ‘ਚ ਸਬਜ਼ੀ ਲੈਣ ਜਾਈਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਕੇ ਰੱਖੀਆਂ ਪਈਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਡਰ ਆਉਂਦਾ ਕਿਧਰੇ ਤਾਜ਼ੀ ਛਿੜਕੀ ਦੁਆਈ ਵਾਲੀ ਜਾਂ ਟੀਕੇ ਲਾਇਆਂ ਵਾਲੀ ਜੁਆਕਾਂ ਦੇ ਮੁੰਹ ‘ਚ ਨਾ ਪੈ ਜੇ  ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਰਾਛਾਂ ਚਮਲਾਈ ਜਾਣਗੀਆਂ।ਮੰਡੀ ‘ਚ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਮੂਲੀਆਂ ਤੇ ਚੌੜੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਾਲਾ ਮੱਲਿਆ ਹਾਥੀ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਰਗਾ ਚੌੜਾ  ਪਾਲਕ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਇਨਾਂ ਤੇ  ਗੰਦੇ ਨਾਲੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਹੋਈ ਹੈ   ॥ਸਜਾ ਕੇ ਚਮਕਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਕੂਲੇ ਕੂਲੇ ਚਿਕਣੇ ਵੈਂਗਣ ਰੇੜੀਆਂ ਤੇ ਪਏ  ਐਂ ਲਗਦੇ ਜਿਵੇਂ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਗੋਲੇ ਟਿਕਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਹੋਣ । ਦੁਆਈ ਛਿੜਕੇ ਬਗੈਰ ਤਾਂ  ਮੰਡੀ ਲਿਉਣ ਜੋਗੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੋਣੇ ਸੁੰਡਾਂ ਨੇ ਅੰਦਰ ਸੁੰਰਗਾਂ ਬਣਾ ਲੈਣੀਆਂ  ਸੀ ।ਇੰਨਾਂ ਬਤੂਆਂ ਦਾ ਭੁੜਥਾ ਖਾ ਲੋ ਜਾਂ ਸਣੇ ਪੂਛਾਂ ਵਾਲੇ ਬਣਾ ਲਉ ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਜਵਾੜੇ ਪੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਦੁੱਧ ਪਾ ਕੇ ਬਣਾਏ ਕੱਦੂ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਮੂੰਹੋਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਹਿੰਦੀ ਹੁਣ ਚਾਹੇ ਮਲਾਈਆਂ ਪਾ ਲੋ  ਸੁਆਦ ਈ ਕਸੈਲਾ ਹੋ ਗਿਆ  ਫੋਕੜ ਜੇਹੀ ਬਣਦੀ ਹੈ । ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪਰਧਾਨ ਸਬਜ਼ੀ ਫੁੱਲਗੋਭੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਾਧਿਆਂ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅੱਕਦਾ ਅੱਜ ਪਹਿਲੀ ਬੁਰਕੀ ਪਾੲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੋਰ ਈ ਬਕ ਬਕੀ ਜੇਹੀ  ਜ਼ਾਇਕਾ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ  ।

ਪੌੜੀ........... ਕਹਾਣੀ / ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ

ਉਸਦੀ ਤਿੱਖੀ-ਬਰੀਕ ਆਵਾਜ਼ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣੀ –ਪਛਾਣੀ ਲੱਗੀ ,ਪਰ ਉਸਦਾ ਘੋਨ-ਮੋਨ ਜਿਹਾ ਚਿਹਰਾ , ਭਰਵੀਂ –ਭਰਵੀਂ ਦੇਹ , ਢਿੱਲੜ ਜਿਹੇ ਅੰਗ-ਪੈਰ ਮੇਰੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਾਕਿਫ਼ਕਾਰ ਨਾਲ ਮੇਲਂ ਨਾ ਖਾਂਦੇ ।
‘ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਾ ਬਾਊ ...। ‘ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਜਿਹਾ ਵਾਕ ਮੇਰੇ ਜ਼ਿਹਨ ‘ਤੇ ਬੋਝ ਬਣਿਆ , ਇਕ-ਟੱਕ ਉਸ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ।
ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ “ਫਤੇਪੁਰ “ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਉਸ ਤੱਕ ਪੁੱਜਾ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇੱਕ ਛੀਂਟਕੜਾ ਜਿਹਾ ਮੁੰਡਾ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੀ ਤਾਕੀ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਝੱਟ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਖੜੋਇਆ – “ ਐਹੋ ਜਿਹੀ ਨਿੱਕੀ ਸ਼ੈਅ ਕੋਈ ਨਈਂ ਖੜਦਾ , ਮੋਟੇ ਭਾੜੇ ਨੂੰ ਪੈਂਦੇ ਆ ਸਾਰੇ ...। “
ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਉਸਨੇ ਮੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਲਾਗੇ ਪਈ ਪੌੜੀ ਪਹਿਲਾਂ ਟਰੱਕ-ਬਾਡੀ ਨਾਲ ਢੋਅ ਲਾ ਕੇ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰ ਲਈ । ਫਿਰ ਡਾਲੇ ਵੰਨੀਉਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਇਸ ਅੰਦਰ ਭਰੀ ਬੱਜਰੀ ‘ਤੇ ਟਿਕਦੀ ਕਰ ਲਈ ।
“ ਤੁਸੀਂ ਅੰਦਰ ਆ ਜਾਓ ਐਥੇ , ਮੇਰੇ ਲਾਗੇ , “ ਕਲੱਚ – ਰੇਸ ਦੀ ਤਰਤੀਬ ਮੁੜ ਤੋਂ ਜੋੜ ਕੇ ਸਹਿਜ ਚਾਲੇ ਤੁਰਨ ਲੱਗੇ

ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ.......... ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ / ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ

ਕਿਲ੍ਹੇ-ਮਹੱਲੇ ਦੀ ਘਾਟੀ ਵਰਗੀ ਗਲੀ ਬੀਰੂ ਨੇ ਡਰਦੇ ਡਰਦੇ ਚੜ੍ਹੀ, ਤੇ ਡਰਦੇ ਡਰਦੇ ਹੀ ਸੇਠ ਗਿਆਨ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ, ਡਿਊੜੀ ਤੇ ਬੂਹੇ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਕੇ ਉਹਨੇ ਸਹਿਮੀ ਜਹੀ ‘ਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ – “ਵੱਡੇ ਬਾਊ ਜੀ”  । ਘੜੀ ਪਲ ਖ਼ੜਾ ਰਹਿਣ ਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਕੋਈ ਬਿੜਕ ਨਾ ਆਉਂਦੀ ਦੇਖ ਕੇ , ਉਸ ਨੇ ਬੂਹੇ ‘ਤੇ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਹੱਥ ਮਾਰ ਕੇ ਫਿਰ ਕਿਹਾ – “ਛੋਟੇ ਬਾਬੂ ਜੀ ।”
ਹਵਾ ਦੇ ਫੱਟਾਏ ਵਾਂਗ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੁਲ੍ਹਿਆ ਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਫੁਲਝੜੀ ਦੇ ਚੰਗਿਆੜਿਆਂ ਵਾਂਗ ਚਿੜ-ਚਿੜ ਕਰਦੀ ਇਕ ਮੂੰਹ-ਜ਼ੋਰ ਛੋਕਰੀ ਨੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਦੋ ਚਾਰ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਵਗਾਹ ਮਾਰੀਆਂ – “ਨਾਨਸੈਂਸ, ਈਡਇਟ, ਗੰਵਾਰ ਕਹੀਂ ਕਾ... ਪਾਪਾ ਔਰ ਭਈਆ ਅੰਦਰ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ... ਕਿਆ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾ ਰੱਖਾ ਹੈ ਤੂਨੇ ਬਾਹਰ... ਕਿਆ ਕਾਮ ਹੈ ਉਨ ਸੇ... ਬੇਵਕੂਫ਼ ਕਹੀਂ ਕਾ... ਬੱਕ, ਕਿਆ ਬਾਤ ਹੈ ?”
ਸਹਿਮੀ ਜਿਹੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਬੀਰੂ ਨੇ ,ਸਾਰੀ ਝਿੜਕ ਝੰਭ ਅਣਸੁਣੀ ਕਰ ਕੇ ਕਿਹਾ – “ਬੇਟਾ... ਵੱਡੇ ਬਾਬੂ ਜੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਆਂ, ਥੋੜ੍ਹਾਂ ਜਿਹਾ...।”